«چاق چاقو»، مراسمی 250 ساله است که سالیان سال در شهرستان سامان برگزار شده و بسیاری در این مراسم اشک ماتم برای سید الشهدا ریختند.
۰
تاریخ انتشارسه شنبه ۳ مرداد ۱۴۰۲ - ۰۹:۱۶
کد مطلب : ۵۴۶۶۱
جهانبین نیوز گزارش می‌دهد؛
«چاق چاقو» مراسم عزاداری سامانی‌ها در شب عاشورا
به گزارش جهانبین نیوز محرم و صفر همواره با برگزاری مراسم‌هایی که گاها مختص یک منطقه خاص است همراه بوده و همین آیین‌ها هستند که فرهنگ آن منطقه را شکل می‌دهند.
هر شهر و روستا به سبک و شیوه خود در این ایام عزاداری می‌کند و آیین‌هایی که از سوی مردم هر منطقه برای عزاداری و بازسازی صحنه‌های جانسوز کربلا اجرا می‌شود تبدیل به فرهنگ مردم آن منطقه شده است.
اما برخی از این مراسم‌ها مختص یک روز است و در روزهای تاسوعا و عاشورا که عزاداری‌ها به اوج خود می‌رسد بیشتر هستند، چاق چاقو یکی از این آیین‌ها است که در شهرستان سامان برگزار شده، قدمت 250 ساله دارد و به‌عنوان میراثی ارزشمند برای مردم این شهرستان با شماره ثبت ۶۲۲ در فهرست آثار ملي ايران ثبت شده است.
«چاق‌چاقو» عزاداری 250 ساله که در فهرست آثار ملی ثبت شده است
مهران روستایی در گفت‌وگو با جهانبین نیوز اظهار کرد: در این مراسم مردم سامان شب عاشورا از ساعت 21 به تکیه‌ها، حسینیه‌ها و مساجد رفته و به عزاداری می‌پردازند و ساعت دو بامداد با صداي ني، سنج، طبل و خواندن نوحه ويژه و صف‌‌بندی با کوبيدن چوب يا سنگ، به هم و «یا علی» گفتن به عزاداری در خيابان‌ها و کوچه‌های شهر می‌پردازند و این مراسم به اذان صبح و برگزاری نماز صبح ختم می‌شود.
وی تصریح کرد: مراسم به این شیوه است که مردان شهر دو سنگ تخت را در دست می‌گيرند و آن‌ها را با آهنگ خاصي به هم می‌کوبند، گذشتگان در این شهر بر این اعتقاد بوده‌اند که مراسم چاق چاقو يادآور شب عاشورا و زمانی است که امام حسین (ع) بيعتش را از ياران خود برمی‌دارد و به آن‌ها اجازه می‌دهد که بروند و جان خود را نجات دهند، سپس از فرزندانش می‌خواهد که دو تکه سنگ را به هم بکوبند تا صدای پای اسب کسانی که کربلا را ترک می‌کنند شنیده نشود و این افراد خجالت‌زده نشوند.
این کارشناس مسائل فرهنگی گفت: روایات بسیاری درخصوص علت برگزاری مراسم چاق چاقو وجود دارد و در یکی دیگر از روایات آمده است که امام حسين (ع) و يارانشان با کوبيدن سنگ‌ها به هم مانع از رسيدن صدای پای اسبان دشمن می‌شدند تا يارانشان از فراوانی دشمن اطلاع نيابند و اميد خود را از دست ندهند.
روستایی افزود: یکی دیگر از فلسفه‌های برگزاری مراسم چاق چاقو این است که سيزدهم محرم الحرام سال ۶۱ هجری قمری زمانی که عده‌ای از قبليه بنی اسد، از سرزمین کربلا عبور می‌کردند با تن مبارک شهدای کربلا مواجه شدند و اقدام به خاکسپاری آن‌ها کردند، افراد این قبیله به گروه‌های کوچکی تقسيم شدند و چون هوا تاريک بود عده‌ای از زنان بنی اسد اجساد مطهر شهداء را يافته و با کوبيدن دو سنگ بر هم، سایر گروه‌ها را با خبر ساخته و به این ترتیب همه اجساد جمع‌آوری شدند.
وی ادامه داد: براساس این باور امام سجاد (ع) نیز از زندان ابن زیاد آزاد شده و در دفن بدن مطهر شهدا یاری رساندند، عده‌ای دیگر نیز بر این باور هستند که واقعه عاشورا و دفن شهداء آن به قدری با سوز و گداز همراه بود که سنگ‌های بيابان نيز بهم خورده و صدا کردند.
این کارشناس فرهنگی یادآور شد: در این مراسم نوحه ترکی نيسان سامانی که زبان حال حضرت زينب (س) خوانده می‌شود و شهرستان سامان همه ساله میزبان عده زیادی از استان‌های دیگر است که برای تماشای مراسم چاق چاقو به این شهرستان سفر کرده‌اند.
روستایی بیان داشت: مراسم چاق چاقو در دیگر استان‌های کشور نیز برگزار می‌شود، اما علت اینکه چاق چاقو در شهرستان سامان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و رتبه نخست را دارد این است که سوز و گداز برگزاری آن بیش از سایر نقاط است و سنگینی اشعار آن در این شهرستان جایگاه نخست را برای استان ما به ارمغان آورده و این مراسم را به نام استان ما به ثبت رسانده است.
سوز و گداز مراسم «چاق چاقو» وصف ناشدنی است
حسین درخشان در گفت‌وگو با جهانبین نیوز اظهار کرد: همه مراسم‌های عاشورا و تاسوعا به یک طرف مراسم چاق چاقو به یک طرف، سوز و گدازی که این مراسم دارد وصف ناشدنی است.
وی اضافه کرد: وقتی نيمه شب جوانان سنگ و چوب در دست به سمت هيئت چاق چاقو مي‌روند، شور و حال عجیبی به مردم دست می‌دهد و همه منتظر هستند تا مراسم برگزار شود، جمعیت جوانان رفته رفته بيشتر و بيشتر مي‌شود و صداي سنگ‌ها سکوت شب را در هم مي‌شکند.
این شهروند سامانی بیان داشت: زمانی که مردان سنگ‌کوبان راه می‌افتند و با آهنگی حزن‌انگیز نوحه مخصوص این مراسم را به زبان ترکی می‌خوانند، همه شهر مملو می‌شود از غمی سنگین، زنان و کودکان بر بام منازل رفته و یا جلوی درب خانه‌ها می‌ایستند و این مراسم را نظاره می‌کنند و در غم سید و سالار شهیدان اشک می‌ریزند.
درخشان یادآور شد: هیئت‌های چاق چاقو تا هوا تاریک است خیابان‌های شهر را طی کرده و زمانی که به مسجد جامع شهر می‌رسند موذن اذان صبح را داده و نماز جماعت در این مکان اقامه می‌شود.
به گزارش جهانبین نیوز فرهنگ‌های عاشورایی خود نشان‌دهنده قدمت و تمدن مردم هر شهر و دیاری ست و لازم است در شناساندن و معرفی این آیین‌ها گام برداشت، چاق چاقو، مراسمی 250 ساله است که سالیان سال در شهرستان سامان برگزار شده است و طرفداران بسیاری دارد، اما متاسفانه دستگاه‌های فرهنگی استان آنگونه که باید و شاید در معرفی این فرهنگ قدیمی در کشور کار نکرده‌اند و لازم است در این زمینه اقدامات لازم صورت گیرد.
انتهای پیام/1026ج
هر شهر و روستا به سبک و شیوه خود در این ایام عزاداری می‌کند و آیین‌هایی که از سوی مردم هر منطقه برای عزاداری و بازسازی صحنه‌های جانسوز کربلا اجرا می‌شود تبدیل به فرهنگ مردم آن منطقه شده است.
اما برخی از این مراسم‌ها مختص یک روز است و در روزهای تاسوعا و عاشورا که عزاداری‌ها به اوج خود می‌رسد بیشتر هستند، چاق چاقو یکی از این آیین‌ها است که در شهرستان سامان برگزار شده، قدمت 250 ساله دارد و به‌عنوان میراثی ارزشمند برای مردم این شهرستان با شماره ثبت ۶۲۲ در فهرست آثار ملي ايران ثبت شده است.
«چاق‌چاقو» عزاداری 250 ساله که در فهرست آثار ملی ثبت شده است
مهران روستایی در گفت‌وگو با جهانبین نیوز اظهار کرد: در این مراسم مردم سامان شب عاشورا از ساعت 21 به تکیه‌ها، حسینیه‌ها و مساجد رفته و به عزاداری می‌پردازند و ساعت دو بامداد با صداي ني، سنج، طبل و خواندن نوحه ويژه و صف‌‌بندی با کوبيدن چوب يا سنگ، به هم و «یا علی» گفتن به عزاداری در خيابان‌ها و کوچه‌های شهر می‌پردازند و این مراسم به اذان صبح و برگزاری نماز صبح ختم می‌شود.
وی تصریح کرد: مراسم به این شیوه است که مردان شهر دو سنگ تخت را در دست می‌گيرند و آن‌ها را با آهنگ خاصي به هم می‌کوبند، گذشتگان در این شهر بر این اعتقاد بوده‌اند که مراسم چاق چاقو يادآور شب عاشورا و زمانی است که امام حسین (ع) بيعتش را از ياران خود برمی‌دارد و به آن‌ها اجازه می‌دهد که بروند و جان خود را نجات دهند، سپس از فرزندانش می‌خواهد که دو تکه سنگ را به هم بکوبند تا صدای پای اسب کسانی که کربلا را ترک می‌کنند شنیده نشود و این افراد خجالت‌زده نشوند.
این کارشناس مسائل فرهنگی گفت: روایات بسیاری درخصوص علت برگزاری مراسم چاق چاقو وجود دارد و در یکی دیگر از روایات آمده است که امام حسين (ع) و يارانشان با کوبيدن سنگ‌ها به هم مانع از رسيدن صدای پای اسبان دشمن می‌شدند تا يارانشان از فراوانی دشمن اطلاع نيابند و اميد خود را از دست ندهند.
روستایی افزود: یکی دیگر از فلسفه‌های برگزاری مراسم چاق چاقو این است که سيزدهم محرم الحرام سال ۶۱ هجری قمری زمانی که عده‌ای از قبليه بنی اسد، از سرزمین کربلا عبور می‌کردند با تن مبارک شهدای کربلا مواجه شدند و اقدام به خاکسپاری آن‌ها کردند، افراد این قبیله به گروه‌های کوچکی تقسيم شدند و چون هوا تاريک بود عده‌ای از زنان بنی اسد اجساد مطهر شهداء را يافته و با کوبيدن دو سنگ بر هم، سایر گروه‌ها را با خبر ساخته و به این ترتیب همه اجساد جمع‌آوری شدند.
وی ادامه داد: براساس این باور امام سجاد (ع) نیز از زندان ابن زیاد آزاد شده و در دفن بدن مطهر شهدا یاری رساندند، عده‌ای دیگر نیز بر این باور هستند که واقعه عاشورا و دفن شهداء آن به قدری با سوز و گداز همراه بود که سنگ‌های بيابان نيز بهم خورده و صدا کردند.
این کارشناس فرهنگی یادآور شد: در این مراسم نوحه ترکی نيسان سامانی که زبان حال حضرت زينب (س) خوانده می‌شود و شهرستان سامان همه ساله میزبان عده زیادی از استان‌های دیگر است که برای تماشای مراسم چاق چاقو به این شهرستان سفر کرده‌اند.
روستایی بیان داشت: مراسم چاق چاقو در دیگر استان‌های کشور نیز برگزار می‌شود، اما علت اینکه چاق چاقو در شهرستان سامان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و رتبه نخست را دارد این است که سوز و گداز برگزاری آن بیش از سایر نقاط است و سنگینی اشعار آن در این شهرستان جایگاه نخست را برای استان ما به ارمغان آورده و این مراسم را به نام استان ما به ثبت رسانده است.
سوز و گداز مراسم «چاق چاقو» وصف ناشدنی است
حسین درخشان در گفت‌وگو با جهانبین نیوز اظهار کرد: همه مراسم‌های عاشورا و تاسوعا به یک طرف مراسم چاق چاقو به یک طرف، سوز و گدازی که این مراسم دارد وصف ناشدنی است.
وی اضافه کرد: وقتی نيمه شب جوانان سنگ و چوب در دست به سمت هيئت چاق چاقو مي‌روند، شور و حال عجیبی به مردم دست می‌دهد و همه منتظر هستند تا مراسم برگزار شود، جمعیت جوانان رفته رفته بيشتر و بيشتر مي‌شود و صداي سنگ‌ها سکوت شب را در هم مي‌شکند.
این شهروند سامانی بیان داشت: زمانی که مردان سنگ‌کوبان راه می‌افتند و با آهنگی حزن‌انگیز نوحه مخصوص این مراسم را به زبان ترکی می‌خوانند، همه شهر مملو می‌شود از غمی سنگین، زنان و کودکان بر بام منازل رفته و یا جلوی درب خانه‌ها می‌ایستند و این مراسم را نظاره می‌کنند و در غم سید و سالار شهیدان اشک می‌ریزند.
درخشان یادآور شد: هیئت‌های چاق چاقو تا هوا تاریک است خیابان‌های شهر را طی کرده و زمانی که به مسجد جامع شهر می‌رسند موذن اذان صبح را داده و نماز جماعت در این مکان اقامه می‌شود.
به گزارش جهانبین نیوز فرهنگ‌های عاشورایی خود نشان‌دهنده قدمت و تمدن مردم هر شهر و دیاری ست و لازم است در شناساندن و معرفی این آیین‌ها گام برداشت، چاق چاقو، مراسمی 250 ساله است که سالیان سال در شهرستان سامان برگزار شده است و طرفداران بسیاری دارد، اما متاسفانه دستگاه‌های فرهنگی استان آنگونه که باید و شاید در معرفی این فرهنگ قدیمی در کشور کار نکرده‌اند و لازم است در این زمینه اقدامات لازم صورت گیرد.
انتهای پیام/1026ج