برای جلوگیری از فرسایش خاک آن است که در کنار فعالیت مدیریت آب در کشور، آبخیزداری در حوزه آبخیز و حوزه سدها به‌صورت جدی در دستور کار قرار گیرد.
۰
تاریخ انتشاريکشنبه ۳۰ آذر ۱۳۹۹ - ۱۰:۵۸
کد مطلب : ۴۶۱۶۹
عدم مدیریت صحیح سرزمین،موجب فرسایش خاک؛
معجزه آبخیزداری در حفظ خاک از فرسایش
از این رو می‌توان گفت: مهترین ویژگی آبخیزداری حفظ اب و جلوگیری از فرسایش خاک است.
به گفته کارشناسان این حوزه، به ازای هر هکتارعملیات آبخیزداری می‌توان بین ۲۰ تا ۲۵ درصد از حجم آب نگهداری شده و ذخیره‌ای در سفره‌های زیرزمینی را افزایش داد.
همچنین با اجرای هر هکتار آبخیزداری می‌توان ۵۰۰ مترمکعب آب جدید تولید کرد ضمن آنکه اجرای هر هکتارعملیات آبخیزداری از ۵ الی ۶ تن فرسایش خاکی و رسوب جلوگیری می‌کند.
هنگام زمستان سازه‌های ابخیزداری نقش مهمی در کنترل روان آب‌ها و نفوذ آب به داخل خاک دارد.
آبخیز داری راهی برای جلوگیری از فرسایش خاک
رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری گفت: توصیه پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری برای جلوگیری از فرسایش خاک آن است که در کنار فعالیت مدیریت آب در کشور، آبخیزداری در حوزه آبخیز و حوزه سدها به‌صورت جدی در دستور کار قرار گیرد.
داود نیک‌کامی، رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در گفت‌وگوی «روی خط خبر» شبکه خبر با اشاره به شکل های مختلف فرسایش خاک در کشور، گفت: 16.5 میلیون هکتار اراضی حساس به کشاورزی در کشور وجود دارد که باید به عنوان اراضی حفاظتی مدنظر قرار بگیرد.
وی درباره شناخت و پایش خاک عنوان کرد: خاک از تجزیه سنگ مادر توسط عوامل اقلیمی، فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی به وجود می‌آید. تشکیل یک لایه خاک بسیار کند صورت می‌گیرد و در مقابل طول عمر بشر آن را یک ماده غیرقابل تجدید نیز می‌نامند.
رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری افزود: در کشور ما معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی دستگاه اجرایی در این بخش است که در سال‌های گذشته روی آب برنامه‌ریزی‌‌هایی انجام داده و خوشبختانه طی سال گذشته دفتر حفاظت خاک در این معاونت تشکیل شد و برنامه‌هایی برای خاک نیز در دست اقدام قرار گرفت.
وی با اشاره به اینکه موسسه تحقیقات خاک و آب از جمله موسساتی است که خاک را از بعد زراعی آن بررسی می‌کند، ادامه داد: پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری نیز حفاظت خاک را در حوزه آبخیزداری و منابع طبیعی پایش و رصد می‌کند و نقشه‌هایی را نیز در رابطه با موضوع فرسایش خاک تولید می‌کند.
رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری با اشاره به این که برنامه راهبردی خاک در پژوهشکده حفاظت از خاک و آبخیزداری تهیه و در سال 88 به وزارت جهاد کشاورزی ارائه شده است، تصریح کرد: در این برنامه، برآوردی از میزان فرسایش با استفاده از ایستگاه‌های رسوب‌سنجی که مورد بررسی و تجریه و تحلیل قرار گرفته بود، ارائه شد.
وی با بیان اینکه عدم مدیریت صحیح سرزمین، موجب فرسایش خاک می‌شود، گفت: مدیریت جامع در این بخش می‌تواند موثر باشد و ما به‌طور مجرد نمی‌توانیم برای خاک برنامه‌ریزی کنیم و باید همه فعالیت‌های سرزمین در طرح مدیریت جامع یا مدیریت یکپارچه برنامه‌ریزی شود.
نیک‌کامی با بیان اینکه در بخش آبخیزداری کشور نیز برنامه حفاظت از خاک از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، افزود: فعالیت‌هایی با عنوان، آبخیزداری و آبخوانداری در سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در حال اجرا است و همچنین فعالیت‌هایی تحقیقاتی نیز در پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری نیز در حال پیگیری است.
به گزارش جهانبین نیوز؛ در حوزه فعالیت آبخیزداری، مقدار روان‌آب کمتر خواهد بود و در واقع به‌حدی نمی‌رسد که ذرات خاک را بشوید، با خود ببرد و در پشت سدها انبار کند؛ به همین سبب در نهایت شاهد فرسایش خاک نخواهیم بود.
توصیه پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری برای جلوگیری از فرسایش خاک آن است که در کنار فعالیت مدیریت آب در کشور، آبخیزداری در حوزه آبخیز و حوزه سدها به‌صورت جدی در دستور کار قرار گیرد.
بارش های پاییزی امسال تنها یک چهارم سازه های مکانیکی را پر کرده است
معاون آبخیزداری اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاریامروز در گفت‌وگو با جهانبین نیوز ؛ گفت: اقدامات آبخیزداری در استان به منظور جلوگیری از فرسایش خاک، تقویت آبهای زیرزمینی و کنترل رسوب انجام می‌شود.
وی ادامه داد: روان‌آب‌های ایجاد شده از بارش باران عموما بعد از اتمام در طبیعت نفوذ می‌کنند و سازه‌های مکانیکی آبخیزداری سبب می‌شود این آب‌ها سریع از دسترس خارج نشوند و به مرور زمان در خاک نفوذ کنند.
علی محمد محمدی با بیان اینکه در حال حاضر در استان دو هزار و ۶۰۰ سازه آبخیزداری احداث شده است که از این تعداد ۳۰۰ سازه گابیونی، دو هزار 200 سازه سنگی ملاتی و ۱۰۰ سازه خاکی است، افزود: این سازه‌ها با ذخیره‌سازی روان‌آب‌ها، زمینه نفوذ تدریجی روان‌آب و تقویت سفره‌های زیرزمینی را افزایش می‌دهد.
محمدی اضافه کرد: بارش‌های پاییزی امسال استان در حدی نبوده است که به عرصه‌های منابع‌طبیعی آسیبی وارد کند و تنها یک چهارم سازه‌های مکانیکی را پر کرده است که همین میزان هم به مرور زمان در طبیعت نفوذ کرده است و روان‌آب چندانی نداشته‌ایم.
وی توضیح داد: اجرای عملیات‌های بیولوژیک و مکانیکی شامل تقویت پوشش گیاهی، جنگل‌کاری با بذر و نهال، زراعت چوب، توسعه گیاهان دارویی، انجام اقدامات آبخوانداری و آبخیزداری به منظور جلوگیری از فرسایش خاک در دستورکار این اداره کل قرار دارد.
با اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در استان تعداد 34 هزار نفر روز اشتغال ایجاد شد
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان از اثرگذاری اقدامات آبخیزداری بصورت مستقیم و غیرمستقیم بر معیشت مردم خبر داد.
علی محمد محمدی گفت: اقدامات بیولوژیک با تقویت پوشش گیاهی و افزایش تولیدعلوفه بصورت مستقیم موجب افزایش درآمد دامداران می شود.
وی افزود عملیات مکانیکی و بیومکانیکی با حفظ خاک و آب بطور غیرمستقیم بر عملکرد محصولات تولیدی در بخش کشاورزی، مرتع و جنگل تاثیر می گذارد که منجر به افزایش درآمد بهره بردار می شود.
معاون آبخیزداری اداره کل با اشاره به اشتغال زایی نیروی انسانی بکار گرفته شده در اجرای عملیات افزود: افزایش کارکردهای تنظیمی و غیربازاری اکوسیستم های طبیعی از جمله اثرات جانبی اقدامات آبخیزداری می باشد که منافع آن به کل جامعه می رسد.
به گزارش جهانبین نیوز؛ بطور کلی اقدامات آبخیزداری دارای اثرات درون محلی و برون محلی است که افراد ساکن در داخل و خارج از حوزه آبخیز از منافع آن بهره می برند.
در سال جاری با اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری 34 هزار نفر روز در سطح استان اشتغال زایی مستقیم ایجاد شده است.
آبخیز داری به عنوان یک عامل تجدیدشونده و زیر ساخت توسعه هر کشور است
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با اشاره به اهمیت اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری در استان گفت: آبخیزداری به عنوان یک عامل تجدید شونده و زیرساخت توسعه هر کشور و جامعه است که با بهره‌برداری اصولی، علمی و پایدار از منابع طبیعی در بستر زمان پایدار می‌شود.
سید اسماعیل صالحی افزود: بهره‌برداری غیراصولی از منابع طبیعی باعث می‌شود آبهای ناشی از بارش‌ها به سرعت از دسترس خارج و استان و منطقه را با بحران کم‌آبی مواجه کند و یا زمینه وقوع سیل‌های ویرانگر و ایجاد خسارت‌های جانی و مالی فراوان را فراهم، فرسایش شدید و هدر رفت خاک حاصلخیز، از بین رفتن کیفیت آب‌ها از نظر فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی، پر شدن مخازن سدها و تأسیسات آبی از رسوب و لغزش زمین را به دنبال داشته باشد.
وی اظهار داشت: هم‌اکنون در استان مدیریت حوضه‌های آبخیز با نگاه جامع‌نگری و پرداختن به جنبه‌های طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دنبال می‌شود و بیشتر اثربخشی مدیریت در این حوزه‌ها در راستای تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی و افزایش بهره‌وری آب و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی است.
مدیرکل منابع طبیعی و چهارمحال و بختیاری گفت: این استان یک میلیون و ۶۴۰ هزار و ۳۴۶ هکتار مساحت دارد که شامل سه حوضه کارون، دز و زاینده‌رود است و اجرای طرح‌های آبخیزداری در قالب طرح‌های مکانیکی، بیومکانیکی و بیولوژیک به صورت مشارکتی و مدیریت جامع یک ضرورت است.
وی اظهار داشت: حوضه کارون و دز که ۸۸ درصد مساحت این استان را تشکیل می‌دهد و یک میلیون و ۴۴۷ هزار و ۹۷۴ هکتار مساحت استان است و حوضه زاینده‌رود ۹ درصد مساحت استان است با مساحتی بیش از ۱۳۲ هزار ۸۹۷ هکتار و حوضه فاقد سد که سه درصد مساحت استان است با ۵۹ هزار و ۴۵۵ هکتار است.
صالحی اظهار داشت: یک میلیون و ۶۳۵ هزار ۱۵۰ هکتار معادل ۳۸ درصد مساحت استان برای اجرای طرح‌های آبخیزداری طرح مطالعاتی انجام شده و ۷۰۳ هزار و ۷۰۴ هکتار به مرحله اجرا رسیده است.
وی به اقدامات مؤثر و اجرایی از ابتدای تاکنون در سطح حوضه‌های آبخیز استان اشاره کرد و گفت: تاکنون ۷۳ بند خاکی با مجموعه ظرفیت مخازن ۲۱.۴ میلیون متر مکعب و حجم سالانه استحصال آب از طریق نفوذ و بهره‌برداری ۶۳ میلیون مترمکعب در استان ایجاد شده است.
صالحی افزود: در استان یکهزار و ۶۲۳ سازه سنگی و ملاتی، ۳۲۴ سازه گابیونی، ۱۰۰ سازه خشکه چین، ۱۳۹ سازه پخش سیلاب، ساحل سازی، سد زیرزمینی، دیوار ساحلی و تورکینست احداث و در حال بهره‌برداری است.
به گفته وی، اجرای این طرح‌ها در راستای کنترل رسوب، جلوگیری از فرسایش خاک، افزایش زمان تمرکز بندهای خاکی و افزایش زمان تمرکز بندهای سنگی و ملاتی، کاهش دبی و تغذیه آبخوان‌هاست.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری مهمترین چالش‌های حوزه آبخیز در استان را تغییر اقلیم، خشکسالی، کاهش بارش و تغییر نوع بارش از جامد به مایع، مدت زمان و شدت بارش، افت سطح آبهای زیرزمینی ریزگردها، جنگل تراشی تخریب عرصه‌های جنگلی و مرتعی، وجود دام مازاد بر ظرفیت مراتع، فرسایش و رسوب عنوان کرد.
به گفته وی، هم‌اکنون میزان فرسایش و رسوب خاک در استان از میانگین جهانی و کشوری بالاتر است به گونه‌ای که میانگین فرسایش خاک در دنیا پنج تن هکتار در سال، در ایران ۱۵ تن در هکتار در سال و در استان ۲۰ تا ۲۵ تن در هکتار در سال است.
صالحی گفت: یکی از راه‌های مؤثر در کاهش فرسایش خاک در استان اجرای عملیات بیولوژیک، بیومکانیک و ایجاد سازه مکانیک است.
وی به ممنوع شدن برداشت آب از هشت دشت استان، افت شدید آب سفرهای زیرزمینی، فرونشست بیشتر دشت‌های استان به ویژه دشت خانمیرزا و شهرکرد، تشکیل کانون داخلی ریزگردها در دشت‌های استان، به وجود آمدن سیلاب عظیم در سطح استان به دلیل شیب زیاد بارندگی، زمین لغزش و رانش زمین به عنوان چالش‌های دیگر در حوضه آبخیز استان اشاره کرد.
صالحی افزود: نفوذ آب در زمین جنگلی حدود هفت دقیقه، زمین کشاورزی ۴۶ دقیقه و زمین بدون پوشش گیاهی چهار ساعت و ۶ دقیقه زمان نیاز دارد که نفوذپذیری آب در اراضی جنگلی و مرتعی ۴۰ برابر خاک بدون پوشش است.
به گفته وی، اهمیت پوشش جنگلی و مرتعی در کاهش سیل‌پذیری حوضه‌ها و نفوذپذیری و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی و تولید آب نقش بسزایی خواهد داشت.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: امسال ۲۳۰ میلیارد ریال از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی برای اجرای طرح‌های آبخیزداری اختصاص داده شد عملیات‌های مکانیکی، بیومکانیکی و بیولوژیک اختصاص یافته که در قالب ۳۴۰ طرح در حوزه جنگل و آبخیزداری به منظور کاهش زیان‌های سیل، تقویت سفره‌های زیرزمینی و توسعه پایدار دشت‌ها اجرا شده است.
وی اظهار داشت: سال گذشته نیز بیش از ۴۰۰ میلیارد ریال اعتبار از محل صندوق توسعه ملی به اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری استان اختصاص داده شد، که نسبت به سال ۹۷ این میزان ۲ برابر افزایش داشت.
اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوانداری در استان چهارمحال و بختیاری با اهمیت می باشد
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری اظهار داشت : حفاظت از دو عنصر اصلی منابع طبیعی یعنی خاک و گیاه و بهره برداری درست و پایدار از آنها با تولید و پایدار سازی منابع آبی ارتباط مستقیم دارد .
سید اسماعیل صالحی ادامه داد در صورتیکه اقدامات لازم در حفاظت واحیا خاک و پوشش گیاهی که همان آبخیزداری است صورت نپدیرد ، منابع آب مانند رودخانه ها ، چشمه ها و ابخوان ها در معرص نابودی قرار خواهند گرفت.
وی گفت: در حال حاضر شرایطی مانند بهره برداری نادرست از جنگل ، تغییر کاربری اراضی بدون توجه به استعداد اراضی ، چرای بی رویه دام و وجود دام مازاد در عرصه های جنگلی و مرتعی ، آتش سوزی و فعالیت های عمرانی غیر اصولی از مهمترین تهدید های حوزه های آبخیز به شمار می روند که پیامد های آنان تخریب خاک و پوشش گیاهی است که منجر به کاهش منابع ابی از نظر کمی و کیفی ، سیلاب های مخرب ، رانش زمین کاهش حاصلخیزی خاک و تشدید فرسایش می گردد که نهایتا علاوه بر تغییر شرایط محیطی به کاهش تولید و فقر منجر خواهد شد.
صالحی افزود: در صورت اجرای عملیات آبخیزداری به منظور کنترل رواناب ها و فرسایش خاک که در سایه مشارکت جوامع محلی امکان پذیر است می توان به منابع آبی سالم و پایدار و در نهایت به توسعه پایدار و معیشت خوب و سلامت انسان ها دست یافت.
مدیرکل منابع طبیعی و ابخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: با توجه به توپوگرافی استان ۸۰ درصد بارش ها به صورت روان آبهای سطحی از دسترس خارج می گردند.
وی افزود: اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری جهت مهار نزولات جوی و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی و کاهش خسارات سیل بسیار موثر می باشد .
به گزارش جهانبین نیوز؛ اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری با مطالعات حوضه های آبریز استان و هدایت برنامه‌ها و فعالیت‌های عمرانی در این حوزه‌ها با اجرای عملیات بیولوژیک بیومکانیک و مکانیکی با هدف بهره برداری بهینه از نزولات جوی و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی و کاهش خطرات و زیان های سیل و خصوصاً کاهش خسارات فرسایش خاک که میزان بسیار بالایی را در استان دارا می باشد اجرا می گردد.
وضعیت فرسایش خاک در دنیا را به طور متوسط حدود ۵ تن در هکتار است که این میزان در کشور ایران حدود ۱۵ تن در هکتار در سال می باشد ولی در استان چهارمحال و بختیاری بین ۱۵ تا ۲۰ تن در هکتار در سال گزارش شده است که حتی در بعضی از نقاط استان که دارای توپوگرافی شدید می باشد حدود ۲۵ تن در هکتار در سال می باشد.
از این رو اجرای عملیات بیولوژیکی، بیومکانیکی و مکانیکی خصوصا مدیریت اصولی و فنی در بهره‌برداری از طرح‌های منابع طبیعی می‌تواند در کاهش خسارات و فرسایش خاک در استان اثربخش باشد به همین منظور با توجه به اهمیت موضوع و عنایات مقام معظم رهبری به حوزه منابع طبیعی و محیط زیست مبلغ۲۱۷ میلیارد ریال از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی جهت اجرای فعالیت های مکانیکی، بیومکانیکی و بیولوژیکی در عرصه‌های منابع طبیعی استان اختصاص داده شده است.
در سال جاری ۱ پروژه پخش سیلاب ۴پروژه بند خاکی و در ۲ حوضه پروژه بندهای گابیونی و در تعداد ۲۷ حوضه پروژه بندهای سنگی ملاتی در حوزه فعالیت های مکانیکی آبخیزداری با اعتباری بالغ بر ۱۶۸میلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال با درصد پیشرفت فیزیکی ۳۰ درصد در حال اجرا می باشد.
در حوزه فعالیت بیولوژیک تعداد ۴ پروژه در بخش جنگل در سطح ۲۴۲ هکتار با غنی سازی بذر و نهال و ۳۴ پروژه در بخش مرتع در سطح ۴۴۰۰هکتار عملیات بذرکاری با اعتباری بالغ بر ۴۳میلیارد و ۸۷۲ میلیون ریال با درصد پیشرفت فیزیکی ۲۵ درصد در حال اجرا می باشد.
همچنین با اعتباری بالغ بر ۴میلیارد و ۹۰۰ میلیون ریال عملیات بیومکانیک جنگل در ۵ پروژه در سطح ۲۹۱ هکتار شامل احداث هلالی آبگیر با پیشرفت فیزیکی ۲۵ درصد در حال اجرا می باشد.
انتهای پیام/1020ج