ناترازی انرژی و قطعی مکرر برق در سالهای اخیر، ساختار تولید کشاورزی این استان را با چالشهای جدی مواجه کرده است؛ چالشهایی که ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیستمحیطی گستردهای داشته و تابآوری جوامع محلی را تحت تأثیر قرار دادهاند.
به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «جهانبین نیوز»، بحران ناترازی انرژی و پیامدهای آن بر زیرساختهای حیاتی کشور، بهویژه بخش کشاورزی، در سالهای اخیر به یکی از دغدغههای اساسی سیاستگذاران و جوامع محلی بدل شده است.
با شدت گرفتن قطعیهای برق، فعالیتهای کشاورزی در مناطق مختلف، خصوصاً در نواحی نیمهخشک و محروم، با چالشهایی چندبعدی مواجه شدهاند که صرفاً فنی یا اقتصادی نیستند، بلکه ریشه در ساختارهای اجتماعی و ویژگیهای بومی منطقه دارند.
در مناطق روستایی، قطع مکرر برق نه تنها بهرهوری سیستمهای آبیاری قطرهای و پمپهای کشاورزی را کاهش داده، بلکه انسجام اجتماعی، معیشت خانوارهای روستایی و اعتماد عمومی به سیاستهای دولتی را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
از سوی دیگر، تعاملات محلی و شیوههای سنتی سازگاری با منابع طبیعی در مواجهه با این بحران، نمایانگر ظرفیتهای بومی برای تابآوری و نوآوری اجتماعی است.
استان چهارمحال و بختیاری به واسطه تنوع اقلیمی، منابع آبی قابل توجه و اشتغال گسترده در بخش کشاورزی، یکی از قطبهای مهم تولیدات زراعی و دامی کشور بهشمار میرود.
با این حال، ناترازی انرژی و قطعی مکرر برق در سالهای اخیر، ساختار تولید کشاورزی این استان را با چالشهای جدی مواجه کرده است؛ چالشهایی که ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیستمحیطی گستردهای داشته و تابآوری جوامع محلی را تحت تأثیر قرار دادهاند.
در مناطق روستایی استان، کاهش دسترسی پایدار به برق، بهرهبرداری از چاههای آب، سردخانهها، و دستگاههای فرآوری محصولات کشاورزی را مختل کرده و باعث افزایش هزینهها و کاهش رضایت بهرهبرداران شده است.
این وضعیت بهویژه در میان عشایر و بهرهبرداران سنتی، با تغییر در الگوهای معیشتی، افزایش مهاجرت و کاهش سرمایه اجتماعی، پیامدهای محسوسی در پی خواهد داشت.
قطعی برق در کشور عادلانه نیست
مرتضی درخشان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «جهانبین نیوز» به وضعیت بحرانی و آسیبهای جدی ناشی از قطعی برق در استان چهارمحال بختیاری اشاره و اظهار کرد: این مشکلات در بخشهای مختلف کشاورزی، دامداری، شیلات و گلخانهها تاثیر منفی گذاشته است.
وی افزود: به طور خاص، در بخش کشاورزی، عملکرد تولید کاهش یافته و خسارات قابل توجهی وارد شده است؛ به طوری که برآورد میشود ضررهای مالی در این حوزه در سال جاری بین ۳ تا ۵ همت باشد، اما هنوز میانگین دقیق این خسارتها محاسبه نشده است.
رئیس خانه کشاورز چهارمحال و بختیاری ادامه داد: در بخش جوجهریزی، هر ساعت قطعی برق منجر به تلف شدن جوجهها به میزان حدود ۰/۷ تا ۱/۵ درصد میشود، که عدد قابل توجهی است، همچنین، در شیلات، به دلیل قطعی برق، مشکلاتی در نگهداری و تولید ماهی به وجود آمده است.
درخشان عنوان کرد: یکی از مشکلات عمده، کمبود ژنراتور و ناتوانی در تأمین سوخت آنها است، نبود ژنراتور در مزارع، گلخانهها و واحدهای دامپروری باعث شده تجهیزات کشاورزی و دامداری آسیب ببینند. در نتیجه، خسارتهای مالی برآورد شده در بخش تجهیزات برقی حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیارد تومان است.
رئیس خانه کشاورز چهارمحال و بختیاری اضافه کرد: افت ولتاژ و قطع مکرر برق، باعث سوختن الکتروموتورها و کاهش عمر تجهیزات شده است.
درخشان بیان کرد: در استانهای دیگر مصرف برق بسیار بالاتر از سرانه مصرف در چهارمحال و بختیاری است؛ به عنوان مثال، این استان با جمعیت یک میلیون نفری، تنها ۴۵۰ تا ۵۰۰ مگاوات برق مصرف میکند، این در حالی است که این میزان مصرف در استانهای دیگر به حدود ۷۵۰۰ مگاوات نیز میرسد.
وی تاکید کرد: این تفاوت نشاندهنده مصرف بیرویه و توزیع ناعادلانه انرژی در کشور است که منجر به خاموشیهای مکرر شده، اعتراضهای مکرر به شرکت توزیع نیروی برق شد و پیگیریهای متعدد نیز انجام گرفت، اما نتیجهای نداشته است.
رئیس خانه کشاورز چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: پیشنهاداتی داده شد تا براساس آن، کشاورزان و دامداران یا ژنراتورهای رایگان دریافت کنند یا تسهیلات با کارمزد پایین به آنان پرداخت شود تا بتوانند ژنراتور تهیه کنند، همچنین، پیشنهاد شده است که قطعی برق بر اساس سرانه جمعیت انجام شود نه بر اساس مصرف، تا عدالت رعایت شود.
درخشان افزود: درخواست دیگر بهرهبرداران حوزه کشاورزی در چهارمحال و بختیاری پرداخت خسارت به کشاورزان و دامداران است، زیرا خسارتهای وارد شده قابل توجه است و در صورت عدم جبران، ممکن است مشکلات فراوانی برای کشاورزان، باغداران و دامداران ایجاد کند.
وی ادامه داد: علاوه بر این، پیشنهاد شده است که در روزهای مشخص، برق قطع شود و در دیگر روزها، برق به صورت نوبتی و کنترل شده تأمین شود، تا خسارات کاهش یابد.
رئیس خانه کشاورز چهارمحال و بختیاری عنوان کرد: دولت باید به صورت جدیتر به این مشکلات رسیدگی کند و راهکارهای مؤثری برای کاهش خسارات و بهبود وضعیت تأمین برق در استان ارائه دهد.
مشکل اصلی، قطع مکرر و طولانی مدت برق است
ابراهیمی در گفتگو با حبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «جهانبین نیوز»، با اشاره به مشکلات و چالشهای کشاورزی و گلخانهداری خود به اهمیت برق و سیستمهای خنککننده در فعالیتهای کشاورزی اشاره کرد.
وی بیان کرد: اگر برق قطع شود، دمای داخل گلخانه به شدت افزایش یافته و به ۵۰-۶۰ درجه سانتیگراد میرسد که این موضوع خسارتهای مالی زیادی برای محصولات به همراه دارد.
گلخانه دار تولید کننده فلفل دلمهای افزود: آب مزارع را میتوان قطع کرد چون آب از جای دیگر همچون چاه تامین میشود، اما برق و سیستمهای برقی، حیاتی هستند و بدون آنها فعالیتها متوقف و خسارتهای هنگفتی وارد میشود.
ابراهیمی توضیح داد: سیستمهای خنککننده، آبیاری، سمپاشی و سایر تجهیزات کشاورزی همگی به برق وابستهاند و قطع برق باعث توقف این فعالیتها و ضررهای مالی سنگین میشود، به عنوان نمونه، هزینههای خسارت به گلخانههایش حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان است و در مجموع خسارت کلی بین ۵۰۰ میلیون تا یک میلیارد تومان برآورد شده است.
وی ادامه داد: مشکل اصلی، قطع مکرر و طولانی مدت برق است که در هفتههای اخیر به طور روزانه اتفاق میافتد و باعث توقف کار و خسارتهای مالی میشود.
گلخانه دار تولید کننده فلفل دلمهای خواستار فعالسازی سیستم مدیریت بحران و کمکهای مالی از سوی دولت شد، زیرا معتقد است که مسئولان به مشکلات کشاورزان توجه کافی ندارند و پاسخگو نیستند.
ابراهیمی همچنین از نبود حمایت و پاسخ مناسب از طرف مسئولان و ناتوانی در دفاع از حقوق خود گلایه داشت.
قطع برق باعث اختلال در سیستمهای آبیاری، کنترل دما و رطوبت در گلخانهها میشود
رئیسی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «جهانبین نیوز»، اظهار کرد: مشکلات و چالشهای مرتبط با قطعی برق در فعالیتهای کشاورزی و گلخانهای بسیار زیاد و البته آزاردهنده است.
وی با اشاره به اینکه قطع برق تأثیراتی بر کارشان دارد و دستگاههای گلخانه را تحت تأثیر قرار میدهد، افزود: به طور خاص، در منطقهای که واحد تولیدی آنان قرار دارد، برق روزانه حدود ۵ ساعت قطع میشود، از ساعت ۱۲ ظهر تا ۵ عصر و این وضعیت در طول سال ادامه دارد، حتی در روزهای پنجشنبه و جمعه، این موضوع به صورت عادی در آمده است.
این گلخانه دار در چهارمحال و بختیاری ادامه داد: این قطعی برق باعث اختلال در سیستمهای آبیاری، کنترل دما و رطوبت در گلخانهها میشود که منجر به کاهش کیفیت محصولات و کاهش قیمت گلها میشود.
رئیسی عنوان کرد: به عنوان نمونه، کیفیت گلها به نصف کاهش یافته است و قیمت هر گل از قیمت قبل به پایینتر افت کرده است. همچنین، در نتیجه قطع برق، دستگاههای کنترل هوشمند و سیستمهای گرمایشی شبانه کار نمیکنند و این مشکلات هزینههای اضافی برای نگهداری و تعمیرات تجهیزات، مصرف سوخت، روغن و حتی کارگر را به همراه دارد.
یکی دیگر از گلخانه داران در چهارمحال و بختیاری اضافه کرد: در مورد تأمین گازوئیل، با مشکلات اداری و مجوزهای مربوطه مواجهایم؛ مثلا، گازوئیل از جایگاهها خریداری میشود اما پروانه بهرهبرداری ندارد و در نتیجه، ممکن است فعالیتها غیرمجاز تلقی شوند.
رئیسی بیان کرد: واحد گلخانه آنها حدود 5 هزار متر مربع است و در حال حاضر تولید گلهای زینتی انجام میدهد، اما کنترل دما و رطوبت در شرایط فعلی بسیار دشوار است و این مسئله بر کیفیت و قیمت محصولات تأثیر منفی گذاشته است.
وی تاکید کرد: همچنین، دستگاههای کنترل هوشمند و سیستمهای سرمایشی و گرمایشی در شبها به دلیل نوسانات برق خاموش میشوند که این موضوع باعث افزایش هزینهها و کاهش بهرهوری میشود.
این گلخانه دار تصریح کرد: علاوه بر این، نیاز به نیروی کار برای نظارت بر تجهیزات دارد و هر ۲۰ روز باید هزینههایی برای تعویض روغن و سوخت پرداخت کند که این موارد خسارتهای مالی و کاهش سودآوری را به همراه دارد.
رئیسی گفت: در سایر شهرستانها مانند فارسان و شهرکرد، وضعیت مشابه است و مشکلات برق و تأثیر آن بر کشاورزی و تولیدات گلخانهای وجود دارد.
وی از مشکلات عمومی و تاثیرات منفی وضعیت قطعی برق بر بازار و قیمت محصولات گل و گیاهان گلایه بسیاری دارد.
جایگاه ویژه کشاورزی نیازمند توجه بیشتر است
سعید داوودنیا در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «جهانبین نیوز»، بر اهمیت همکاری بخش کشاورزی در مقابله با مشکلات قطعی برق تاکید کرد.
وی افزود: بخش کشاورزی، مشابه بخش خدمات و صنعت، در مدیریت و مقابله با مشکل قطعی برق و ناترازی انرژی نقش دارد و کشاورزان در این زمینه بهتر عمل میکنند.
معاون برنامهریزی و توسعه اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: با این حال، نگرانیهایی درباره نیاز به تجهیزات مانند ژنراتور و تسهیلات مالی برای این بخش وجود دارد.
داوودنیا عنوان کرد: گزارشی نگران کننده درباره وضعیت کشاورزی منتشر شده که نیازمند توجه است، همچنین، پیشنهاد شده تا برای حل این مشکلات، تسهیلات بانکی لازم فراهم شود.
وی در نهایت، با تأکید بر اهمیت جایگاه اقتصادی کشاورزی در چهارمحال و بختیاری و نقش آن در معیشت مردم و اقتصاد جامعه، خاطرنشان کرد: انتظار میرود که این بخش مورد حمایت مستقیم از سوی دولت قرار گیرد.
قطعی برق در کنار خشکسالی آسیب بسیاری به بخش کشاورزی وارد میکند
حسین بهرامی در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی «جهانبین نیوز»، اظهار کرد: در استان چهارمحال و بختیاری، حدود ۳۵ درصد مصرف برق مربوط به بخش کشاورزی است.
وی افزود: مصوباتی صورت گرفت تا بخشهایی مانند گلخانهها، مرغداریها و سایر فعالیتهای کشاورزی از قطعی برق، مستثنی شوند یا در صورت قطعی، خسارتهای وارد شده به آنان جبران شود.
مدیرکل جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: این تصمیم به منظور جلوگیری از خسارتهای ناشی از قطع برق یا قطعیهای متناوب اتخاذ شده است، زیرا این اتفاقات خسارت زیادی به بخش کشاورزی وارد میکند.
بهرامی عنوان کرد: بر اساس برآوردهای اخیر، خسارتهای ناشی از قطعی برق در بخش کشاورزی به همراه خشکسالی، معیشت مردم و توسعه اقتصادی چهارمحال و بختیاری را به شدت تحت تأثیر منفی قرار میدهد.
وی خاطرنشان کرد: بنابراین، مدیریت قطع برق در بخش کشاورزی باید با حساسیت بیشتری انجام شود تا خسارات کاهش یابد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «جهانبین نیوز»، بررسی اثرات ناترازی انرژی و قطع برق بر بخش کشاورزی استان چهارمحال و بختیاری نشان میدهد که این بحران، فراتر از بُعد فنی، به ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی منطقه نیز آسیب رسانده و چالشهایی چندلایه برای بهرهبرداران و ساکنان روستایی بهوجود آورده است.
تضعیف زیرساختهای تولیدی، کاهش بهرهوری، و اختلال در زنجیره تأمین محصولات کشاورزی در کنار پیامدهایی چون مهاجرت، نارضایتی اجتماعی و کاهش تابآوری، ضرورت بازنگری در سیاستهای انرژیمحور با رویکردی منطقهای و اجتماعی را آشکار میسازد.
در این زمینه، تقویت ظرفیتهای بومی، بهرهگیری از دانش محلی، ارتقای سطح مشارکت جوامع در تصمیمگیریهای کلان، و توسعه زیرساختهای انرژی تجدیدپذیر، میتواند مسیر مؤثری برای افزایش تابآوری و کاهش آسیبپذیری بخش کشاورزی باشد.
بحران ناترازی انرژی، اگرچه تهدیدی برای پایداری اقتصادی مناطق روستایی است، اما میتواند به فرصتی برای تحول در سیاستگذاری و ارتقای عدالت منطقهای نیز تبدیل شود بهشرط آنکه با نگاه چندبُعدی، جامع و مشارکتمحور بدان پرداخته شود.
در همین راستا پیشنهاداتی چون توسعه زیرساختهای انرژی پایدار و تجدیدپذیر، با توجه به پتانسیل اقلیمی و جغرافیایی استان، بهرهبرداری از انرژی خورشیدی و بادی بهعنوان مکملی برای برقرسانی سنتی و... میتواند راهکار مؤثری در کاهش وابستگی به شبکه سراسری و افزایش پایداری در تأمین انرژی بخش باشد.