۰
در مواجهه با تحولات منطقه‌ای و فشارهای فزاینده از سوی قدرت‌های بین‌المللی، ایران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده است. با این حال، استمرار تهدیدهای امنیتی می‌تواند زمینه‌ساز تحولاتی در دکترین موجود گردد.
دکترین هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، برخاسته از اصول بازدارندگی دفاعی و تعهد به معاهدات بین‌المللی، از جمله NPT، پایه‌گذاری شده است. اما ناتوانی این چارچوب‌ها در مهار تهدیدات بالقوه، زمینه‌ساز بازاندیشی در راهبردها شده است.
افزایش حملات سایبری، تهدیدات منطقه‌ای و اعمال تحریم‌های جدید، در کنار تلاش برای منزوی‌سازی ایران، موجب شده تا برخی تحلیل‌گران به امکان تغییر تدریجی در محتوای دکترین اشاره کنند.
در سطح گفتمان رسمی، مقامات ارشد همچنان بر استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای تأکید دارند؛ اما ورود محتاطانه به بحث بازدارندگی هسته‌ای، نشان‌دهنده تغییراتی در سطوح زیرین تفکر راهبردی است.
بررسی دکترین کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، نشان می‌دهد که بازدارندگی هسته‌ای صرفاً ابزار تهدید نیست، بلکه نوعی اهرم چانه‌زنی و حفاظت از منافع ملی در برابر تجاوز احتمالی محسوب می‌شود.
تداوم تهدیدها، ایران را ناگزیر به بررسی سناریوهایی کرده است که در آن تغییر دکترین نه به‌عنوان تهدید، بلکه به‌عنوان واکنش مشروع و عقلانی تلقی می‌شود.
پیامدهای تغییر در دکترین هسته‌ای، صرف‌نظر از تحقق آن، شامل تحول در معادلات منطقه‌ای و واکنش‌های بین‌المللی خواهد بود؛ لذا این تحول نیازمند سنجش دقیق ابعاد حقوقی، سیاسی و امنیتی است.
در نهایت، دکترین هسته‌ای ایران، اگر دستخوش تغییر شود، به‌احتمال زیاد در چارچوب دفاع مشروع و بازدارندگی بازتعریف خواهد شد، نه به‌عنوان ابزاری برای تهدید بلکه حفاظتی در برابر تداوم تنش‌ها.
البته! این هم دو پاراگراف تکمیلی برای یادداشت تحلیلی، تا انسجام بحث حفظ بشه و عمق بیشتری پیدا کنه:
تجربه تاریخی نشان داده که کشورهایی با تهدیدات امنیتی مستمر، در نهایت مسیر تحول در دکترین‌های راهبردی خود را طی کرده‌اند. ایران نیز با بهره‌گیری از درس‌های مشابه، می‌تواند مسیر تصمیم‌سازی را با نگاه به منافع بلندمدت خود تنظیم کند؛ به‌ویژه با توجه به پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی منطقه.
تصمیم برای تغییر یا تثبیت دکترین هسته‌ای، نیازمند اجماع ملی و تحلیل‌های چندلایه در سطح نخبگان، نهادهای تصمیم‌ساز و جامعه علمی است. گفت‌وگوی راهبردی داخلی، می‌تواند زمینه‌ساز تصمیمی متوازن میان اصول ایدئولوژیک، واقع‌گرایی امنیتی، و تعاملات جهانی باشد.