امپریالیسم بشردوستانه با «معمای غزه» چه می‌کند

به گزارش جهانبین نیوز، شاید واضح‌ترین مثال از امپریالیسم بشردوستانه در سال‌های اخیر، دخالت نظامی غرب در بحران لیبی باشد. در خصوص بحران لیبی و ماهیت آن نظرهای متفاوتی ارائه شده است. برخی تحلیل‌گران غربی تمام تلاششان این بود که این بحران را در چارچوبه مفهوم یک قیام دموکراسی‌خواهانه تفسیر کنند، اما بودند و هستند تحلیل‌گرانی که معتقدند تمام آنچه در لیبی رخ داد، ناشی از رقابت قبایل غربی و شرقی این کشور آفریقایی بود. بسیاری تحلیل‌گران نیز، با دیدگاهی موشکافانه‌تر، عوامل متعددی را در تجزیه و تحلیل این بحران مورد مداقه قرار دادند؛ از نقش قبایل گرفته تا نقش شبکه‌های اجتماعی و از نقش تکفیری‌ها تا نوع حکومت مضحک قذافی و اصحاب خیمه او.

هرچه بود، تردیدی نیست که رژیم معمر قذافی، رژیمی خودکامه و غیرانسانی بود. ایرانیان و حامیان مقاومت اسلامی در منطقه خاورمیانه، همواره نام این رژیم را با داستان تلخ ربایش «امام موسی صدر» به یاد می‌آورند. اما این هرگز باعث نشد که ایران یا مقاومت اسلامی دخالت نظامی غرب در لیبی را توجیه‌پذیر بداند؛ چه‌آنکه این دخالت بیش از آنکه با هدف نجات مردم لیبی از شر حکومتی خودکامه صورت گرفته باشد، با هدف سیطره بر منابع نفت مدیترانه‌ای این کشور شکل گرفت. از آن گذشته، قیام‌های مردمی آن‌گاه بهره‌ای از پایایی می‌یابند که خود بر پای خویشتن استوار باشند.

آنچه در لیبی رخ داد را برخی متفکرین روابط بین‌الملل، «امپریالیسم بشردوستانه» می‌نامند؛ برخی دیگر نیز نام «واقع‌گرایی لیبرال» را بر آن نهاده‌اند. نام این پدیده هرچه باشد، دست‌کم از 3 خصیصه آشکار برخوردار است:

اول، با انگیزه‌های توسعه‌طلبانه دنبال می‌شود؛

دوم، توسط اردوگاه امپریالیستی یا به بیان والرشتاین، «کشورهای مرکز» شکل می‌گیرد؛

سوم، مستمسک اصلی آن انگیزه‌های بشردوستانه و به‌عبارت ساده‌تر، «تضییع حقوق بشر» است.

«سامانتا پاور»، نماینده ایالات متحده در سازمان ملل متحد و «سوزان رایس»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید که گفته می‌شود با دیدگاه‌های شبه‌رئالیستی جان کری در تعارض جدی است، هر دو از باورمندان چیره‌دست و قهار نظریه دخالت بشردوستانه توسط واشنگتن هستند. اما این دو حامی سینه‌چاک، هرگز در خصوص فاجعه انسانی رخ داده در نوار غزه نه نظری به دخالت بشردوستانه دارند و نه می‌توانند تصور آن را در مخیله خود راه دهند.

* معمای غزه

آنچه در غزه می‌گذرد، برای حامیان امپریالیسم بشردوستانه یک معما (Dilemma) است. این واژه در روابط بین‌الملل واژه‌ای ریشه‌دار است که برای شرح آن باید به کتب تخصصی مراجعه کرد. یکی از مشهورترین انواع معماها در روابط بین‌الملل، «معمای امنیت» است که در کتب امنیت بین‌الملل تشریح گردیده است.

در این معما،از میان 3 خصیصه پیش‌تر گفته شده، یک خصیصه وجود دارد اما دو خصیصه دیگر نه‌تنها وجود ندارد، بلکه امکان وجود هم ندارد. تردیدی نیست که حقوق بشر در غزه بیش از لیبی یا هرجای دیگر دنیا نقض می‌شود. در یک محدوده جغرافیایی کوچک، 1.5 میلیون انسان روزانه تحت حملات سنگینی هوایی و زمینی هستند و تنها فرصت تنفس آنها، آتش‌بس‌های چند ساعته‌ای است که گهگاه اعلام می‌شود. مدت‌زمان این آتش‌بس‌ها هم عموما به بیرون کشیدن پیکر شهدا از زیر آوار می‌گذرد.

اما امپریالیسم در غزه نمی‌تواند به‌دنبال هیچ انگیزه توسعه‌طلبانه‌ای باشد. اصولا ریشه اصلی توسعه‌طلبی امپریالیستی در جهان همان اشراری هستند که امروز در غزه به نقض حقوق بشر مشغول‌اند. هرجا که توسعه‌طلبی هست، پای صهیونیسم هم مستقیما یا به‌طور غیرمستقیم وسط است.

از دیگرسو، اصلی‌ترین نهادهای شکل‌دهنده استکبار در جهان امروز، نهادهای صهیونیستی هستند. لابی‌های بزرگ صهیونیستی ایالات متحده و اروپا، کنگره آمریکا و حتی دولت این کشور همه بارزترین مفاهیم و واژگانی هستند که امپریالیسم جهانی را شکل می‌دهند. این جماعت از دخالت نظامی علیه رژیم اسرائیل چه نفعی می‌توانند ببرند؟

* حل معما در افکار عمومی غرب

برای حل این معمای کسل‌کننده، امپریالیست‌های بشردوست‌نما چاره‌ای جز آن ندارند که به مستمسک «تروریسم» متمسک شوند. وقیحانه یک ملت و مقاومت آن در برابر اشغال و حصر را تروریسم می‌خوانند و با انواع اقسام تکنیک‌های رسانه‌ای به‌خورد مخاطبان خود می‌دهند.

البته این تنها تلاشی است برای حل معما. رشد ابزارهای جهانی‌سازی نظیر شبکه‌های پرنفوذ اجتماعی و کاهش سیطره منحوس رسانه‌های جریان غالب، از توان توجیه‌گری امپریالیست‌ها به‌سختی کاسته است. از این روست که شبکه‌های اجتماعی از عکس‌ها و ویدئوهای جنایات رژیم صهیونیستی پر شده و راهی هم برای ممانعت از آن نیست. «هاش‌تگ»‌هایی نظیر «برای غزه دعا کنید» یا «غزه تحت حمله» این روزها در توئیتر از پرطرفدارترین مقوله‌ها هستند.

این روزها صدایی از سامانتا پاور و سوزان رایس درنمی‌آید. این سکوت مرگ‌بار، آن‌گاه که دوباره امپریالیسم بشردوستانه به‌کار بلوک غرب آید، برای حامیانش دردسرساز خواهد بود.

* علیرضا کریمی

انتهای پیام/خ ز/