آيت الله قرهي در مورد توابین می گوید: «اين‌ها به ابي‌عبدالله (ع) حبّ ظاهري داشتند و دعوتش کردند، وقتي مسلم آمد، سليمان اشک مي‌ريخت. گفت: دستت را به من بده، بوي علي و حسين را مي‌دهي..."
سليمان بن صرد خزاعي از جمله بزرگان کوفه بود که در نامه هاي متعدد از امام حسين(ع) دعوت کرده بود تا به کوفه بيايد اما در زمان حساس مسلم را تنها مي گذارد و زماني که امام به کربلا آمد به ياري ايشان نرفت و در واقع سليمان يکي از مسببين واقعه ي کربلا بود اما پس از شهادت مظلومانه امام(ع) سليمان پي به اشتباه بزرگ خود مي برد و در صدد جبران بر مي آيد او با حدود ۵۰۰۰ نفر که خود را توابين (به معني توبه کنندگان) ناميده بودند به سمت شام حرکت کردند که در منطقه ي عينُ الوَردِه به ارتش عبيدالله بن زياد رسيدند و جنگ سختي بين آن ها در گرفت که منجر به کشته شدن قسمت اعظم توابين شد و تنها ۱۰۰۰ نفر آن ها توانستند خود را نجات دهند.
حرکت توابين در واقع حرکتي برخواسته از احساس گناه ناشي از کوتاهي در واقعه ي شهادت امام حسين(ع) بود که متاسفانه طبق گفته ي مختار ثقفي با برنامه ريزي نظامي همراه نبود و بيشتر يک حرکت احساسي بود که اگرچه «شايد»به قدر خود ارزشمند بود اما نتوانست تاثير چنداني بر شرايط آن دوران بگذارد.
توابين کساني بودند که بصيرت کافي براي درک موقعيت صحيح را نداشتند و يا در صورت داشتن بصيرت هواي نفس آن ها را فريب داد و نتوانستند خود را به امام زمانشان برسانند و پس از اين ماجرا هم با توبه ي خود در صدد جبران بر آمدند اما به نظر مي رسد اين بار نيز رفتار آن ها چندان با بصيرت کافي و موقعيت شناسي همراه نبود زيرا که در صورت انسجام بيشتر و بهره گيري از برنامه ريزي دقيق سياسي و نظامي مي توانستند ضربه ي بسيار مهلکي بر پيکره ي نجس امويان وارد کند، اتفاقي که بعدها با قيام مختار صورت گرفت.
در واقع توابين در کربلا دير کردند و در قيام عليه قاتلين امام حسين تعجيل نمودند و در هر دو حالت نتواستند آن چنان که بايد ظاهر شوند.
آيت الله قرهي در اين مورد سخنراني جالبي داشتند:
«اين‌ها به ابي‌عبدالله (ع) حبّ ظاهري داشتند و دعوتش کردند، وقتي مسلم آمد، سليمان اشک مي‌ريخت. گفت: دستت را به من بده، بوي علي و حسين را مي‌دهي و ... امّا همين سليمان وقتي گفتند: اين طوري است، دارد جنگ مي‌شود و ...، ابي‌عبدالله (ع) را رها کرد و گفت: من هيچ نمي‌دانم، من ديگر اين‌جا به بعدش را نمي‌دانم، ما بناي به جنگ نداشتيم! امّا بعد از ماجراي کربلا آمد، مثلاً رييس توّابين شد و مدام اشک مي‌ريخت. آشيخ جعفر شوشتري مي‌گفت - که بزرگان ديگر هم تأييد کردند - : فرداي قيامت هم باز با چشم اشک‌آلود مي‌آيد، امّا در جهنّم است»!
قيام توابين اگر چه در تاريخ به عنوان يک قيام شيعي ثبت شد اما تاثير قيام آن ها نه هرگز به قيام کربلا مي رسد و نه حتي توان برابري با قيام مختار ثقفي را دارد زيرا که در وقت و زمان خودش انجام نگرفت.
یادداشت از "رضا طهماسبی"
انتهاي پيام/1024ج/۵۷۰ه
