چهارمحال و بختياري صاحب سبک در صنعت فرش کشور / تقويت فرش دستباف زمينه ساز اشتغال و ارزآوري در استان

به گزارش جهانبین نیوز؛ به نقل از مشکات برين صنعت فرش دستباف در اين استان از نظر ارزش افزوده، اشتغالزايي و حجم سرمايه‌گذاري داراي سومين جايگاه پس از کشاورزي و دامپروري است.

چهارمحال و بختياري به عنوان يکي از استان‌هاي صاحب سبک در صنعت فرش کشور قلمداد مي‌شود.

فرش‌هاي دستباف اين استان که ۸۰ درصد آن از طريق پايانه صادراتي استان‌هاي تهران، تبريز و اصفهان به کشورهاي عربي حوزه خليج فارس، آمريکا، چين و برخي کشورهاي اروپايي صادر مي‌شود.

چهارمحال و بختياري صاحب سبک در صنعت فرش کشور

دکتراي پژوهش هنر، عضو هيئت علمي دانشکده هنر و معماري دانشگاه آزاد نجف آباد و کارشناس فرش افسانه قاني در مصاحبه با مشکات برين گفت: استان چهارمحال و بختياري با تنوع فرهنگي و هنري خود يکي از مناطق با سابقه درزمينه توليد فرش در کشور است که توليداتش به لحاظ مرغوبيت و تنوع طرح و نقش، معروفيت بين‌المللي دارد.

قاني افزود: فرش از ديرباز در اين استان سرآمد بوده و به لحاظ درآمدزايي، ارزش افزوده و مصاديق هنري پس از کشاورزي و دامپروري حرف هاي زيادي براي گفتن دارد. فرش بافي استان چهارمحال و بختياري با قدمتي حدود ۲۰۰ ساله آوازه نيکويي در جهان داشته و بيشتر کشورهاي صاحب هنر؛ اين گونه فرش ها را به خصوص در انواع خشتي و قابي، به خوبي مي شناسند.

وي علاوه بر کيفيت مواد اوليه و بافت، تنوع طرح و نقش، نبوغ ويژه در رنگرزي گياهي و با ثبات(استفاده از روناس، برگ مو، پوست انار، پوست گردو و اسپرک، دوغ در رنگرزي خانگي و کارگاهي)، از جمله نقاط قوت فرش اين استان دانست و تصريح کرد: طرح هاي خشتي، قابي(سرو و کاج و قاب سماوري)، لچک ترنج(گل مينا و کف ساده)، محرمات، شکارگاهي، ماهي درهم و بي بي باف از معروف ترين طرح هاي فرش اين استان مي باشند.

عضو هيئت علمي دانشکده هنر و معماري دانشگاه آزاد نجف آباد تاکيد کرد: چهارمحال و بختياري به عنوان يکي از استان هاي صاحب سبک در صنعت فرش کشور قلمداد مي شود که توليدات آن در سبک هاي يلمه، گل پتو، اولاد، لري باف، چالشتري و گبه از طريق پايانه صادراتي استان هاي تهران و اصفهان به کشورهاي عربي حوزه خليج فارس، آمريکا، کانادا، آلمان و برخي کشورهاي اروپايي صادر مي شود.

قاني با اشاره به تعداد واحدهاي فعال فرش استان تصريح کرد:يک اتحاديه تعاوني هاي فرش دستباف روستايي، هشت شرکت تعاوني فرش دستباف روستايي، يک شرکت تعاوني فرش دستباف شهرکرد، شرکت سهامي فرش ايران، حدود ۴۰ واحد توليد متمرکز و نيمه متمرکز، قريب به ۴۰ فروشنده فرش و انجمن طراحان فرش دستباف در اين استان در اين امر، مشغول به فعاليت هستند.
‬‎

مشکلات فرش استان

وي کمبـود نقدينگي، نداشتن توان مالي براي تأمين مواد اوليه، عدم حمايت از فرش بافان، عدم گمرک تخصصي صادرات فرش و عدم قانون مدون و ضمانت اجرايي براي صدور شناسنامه فرش دستباف، از مهم ترين مشکلات هنر-صنعت فرش استان چهارمحال و بختياري عنوان کرد.

عضو هيئت علمي دانشگاه گفت: از طرفي ديگر، صادرات پشم داخلي کشور و عدم واردات پنبه، افزايش تقاضاي بازار داخلي به علت تحريم ها، واسطه گري و احتکار مواد اوليه فرش، عدم هماهنگي توليدات با نياز خريداران در نقاط مختلف جهان را مي توان از ديگر مشکلات قالي بافي در اين استان برشمرد، و از آنجا که قشر بافندگان فرش در تشکل هاي موجود عضو نيستند؛ با تهيه مواد و مصالح از بازار و بدون آگاهي از نياز و سليقه مشتريان اقدام به توليد فرش مي کنند.

وي افزود: استفاده از مواد اوليه ارزان قيمت و نامرغوب، طرح ها و نقشه هاي تکراري، عدم توجه به نيازهاي بازارهاي هدف، از ديگر مشکلات اساسي صنعت فرش دستباف استان چهارمحال و بختياري است.

دلايل عدم رونق و رکود بازار فرش در استان

قاني با بيان اينکه صنعت فرش دستباف در سال‌هاي اخير دوران سختي را گذرانده است گفت: هرچه قيمت صنايع دستي - هنري با توجه به نرخ تورم، قيمت خدمات و کالاهاي همسان افزايش يافته، اين صنعت با رکود طولاني مدتي روبرو بوده است. به همين دليل، ورود به اين حوزه براي بسياري از زنان به صرفه نيست و زنان خانه‌دار ترجيح مي‌دهند به مشاغل غير بومي مانند بافت تابلو فرش روي آورند.

کارشناس فرش تاکيد کرد: همچنين تورم يکي ديگر از مهم ترين عامل ايجاد وضعيت فعلي فرش در بازار داخلي و خارجي است که کالايي گران شناخته شده و در سبد خانوار ضرورتي ندارد؛ به عبارتي ديگر فرش دستباف آخرين کالايي است که مردم براي منزل خود خريداري مي‌کنند و وقتي رکود اقتصادي حاکم شد، اولين کالايي که خريداري نمي‌شود، همين فرش است.

قاني با بيان اينکه به دليل برنامه هاي کاهش تورم دولت، نقدينگي کمتري در دست مردم وجود دارد و از آنجا که فرش يک کالاي لوکس به حساب مي آيد، در حال حاضر مردم کمتر براي خريد آن هزينه مي کنند و اين مسئله رکود بازار را به دنبال داشته است گفت: اين روزها، زندگي مدرن(آن هم به سبک اروپايي) فرش‌هاي ماشيني و انواع و اقسام کفپوش‌ها از پارکت گرفته تا موکت، جاي خالي فرش دستباف را در خانه ايرانيان پرکرده‌اند و کمتر خانواده‌اي را مي‌توان سراغ گرفت که براي مفروش کردن خانه خود دست به ريسک خريد فرش دستباف با آن قيمت نجومي‌اش زده باشد.

وي تاکيد کرد: قيمت پايين و افزايش تقاضا جهت استفاده از فرش ماشيني و عدم توجه به کيفيت مناسب فرش دستباف بر اين رکود و ضعف افزوده است؛ اگر چه شکي نيست که فرش دستباف از جايگاه والايي بين خانوارهاي اين استان برخوردار است اما چالش‌هايي که در اين بين وجود دارد، موجب شده تا اين هنر-صنعت کم‌نظير اين روزها به دليل قيمت بالا مقبوليت کمتري حتي در مصارف داخلي و خانگي داشته باشد. اين رکود در صنعت فرش دستباف و کاهش قابل ملاحظه زنان بافنده در امر قاليبافي نيز موجب آن شده است که معدود بافندگاني که به ناچار يا از روي علاقه شخصي به بافت فرش مشغولند از سوي دولت و جامعه نيز مورد بي‌توجهي قرار گيرند.

عوامل افت صادرات فرش دستباف

قاني با اشاره به عوامل افت صادرات فرش استان تصريح کرد:برخي عوامل داخلي مانند کاهش تعداد نيروي کار به عللي همچون روي آوري نسل جوان به شغل هاي ديگر، تخصيص يارانه مستقيم به بافندگان به جاي ارائه تسهيلات به توليدکنندگان و تورم داخلي بر کاهش توليد فرش استان و صادرات آن مؤثر بوده است.

وي گفت: رکود در بازارهاي اروپايي و بحران سياسي در برخي از کشورهاي عربي و اروپايي که بازار هدف فرش استان چهارمحال و بختياري بوده‌اند، همچنين تطبيق نداشتن توليدات فرش استان با سليقه‌ها و نياز مصرف‌کنندگان در کشورهاي هدف از ديگر عوامل افت صارات فرش دستباف به شمار مي‌رود.

تاکيد بر تأثير فرش دستباف بر روند اشتغال و ارزآوري در استان

عضو هيئت علمي دانشکده هنر و معماري دانشگاه آزاد نجف آباد ضمن تاکيد بر تأثير فرش دستباف بر روند اشتغال و ارزآوري در استان اظهار داشت: به طور قطع و يقين تأثير به سزايي دارد. در دوره‌اي كه مشكلات در بخش هاي مختلف صنعت استان و كشور، باعث ايجاد بحران و ركود شده است، توجه به توليد فرش دستباف مي‌تواند در كاهش بحران بيكاري به ويژه در بخش بانوان و با اشتغال سرمايه اندک نقش مؤثري را ايفا نمايد.

وي گفت: در شرايط فعلي كه كمبود آب در بخش كشاورزي مشكلات فراواني را ايجاد كرده است و موجبات بيكاري و به تبع آن كاهش درآمد خانواده هاي روستايي را سبب شده، توجه به فرش دستباف مي‌تواند نقش انكار ناپذيري در اين زمينه از خود بروز دهد. با توجه به جايگاه ويژه فرش دستباف در بازار خارجي و تقاضاهاي فراوان ديگر كشورها مي‌توان با توليد فرش هاي مطابق با سليقه مصرف کننده يا مخاطبين، ارز آوري قابل توجهي را براي كشور مهيا ساخت و اندكي توجه جدي و سرمايه گذاري در اين امر، مي‌تواند همانند گذشته‌هاي نه چندان دور جاي خالي كالاهاي غير نفتي براي صادرات را پر كرده و ارز آوري مناسبي براي كشور و استان چهارمحال و بختياري داشته باشد.

قاني تأثير رونق بافت فرش در استان بر اشتغال نسل جوان را قطعي دانست و تصريح کرد: قاليبافي يک هنر-صنعت است که برخي از فعالان به خصوص بافندگان مسن، به خاطر علاقه شخصي که به اين هنر دارند، هنوز اين رشته را دنبال مي‌کنند‌؛ اما برخي ديگر نيز به خاطر عدم سود دهي و مشکلات فراواني که براي فعالان اين حوزه است، انگيزه خود را از دست داده و آن را تقريباً رها مي‌کنند. معتقدم اگر از اين هنر حمايت شود، به خوبي مي‌توان زمينه‌هاي اشتغال زايي را در استان به خصوص براي نسل جوان در زمينه هاي بافت و توليد، طراحي، رنگرزي و امثالهم فراهم کرد. نسلي که ديگر به دلايل سختي کار بافندگي و سود دهي کم آن به شغل هاي ديگري از جمله: آرايشگري، خياطي و ... روي مي آورند؛ چه بسا با نابودي هنر قاليبافي يکي از سنتي‌ترين و زيباترين هنر هاي استان چهارمحال و بختياري به فراموشي سپرده خواهد شد. رونق اين هنر- صنعت مي تواند يکي از بهترين راهکارها براي حل معضل بي کاري باشد و براي زنان خانه دار مناسب ترين رشته مشاغل خانگي و آن هم با سرمايه مناسب و اندک است.

رونق بازار فرش دستباف در حقيقت رونق زندگي و معيشت وابستگان و صاحبان اين هنر است

فرش دستباف استان چهارمحال و بختياري با توجه به جايگاه منحصر به فردش در دنيا مي تواند به عنوان يکي از کالاهاي صادرات غير نفتي تأثير به سزايي در ارز آوري داشته باشد و با توجه به اين مهم، مسئولان دست اندرکار و متخصص بايد در تلاش باشند تا اين هنر همانند گذشته به جايگاه واقعي خود برسد. واقعيت اين است که رونق بازار فرش دستباف در حقيقت رونق زندگي و معيشت وابستگان و صاحبان اين هنر است. هنر- صنعتي که سده‌هاي دراز براي اين استان همانند استان هاي ديگر هم بعد اقتصادي داشته و هم بعد هنري.

آن چيزي که مسلم است اينکه: حتي با وجود ادعاي بي‌پايه رقبا، فرش قرار است در بازارهاي جهاني به وضعيت سابق خود بازگردد که در اين ميان استفاده از تبليغات هدفمند در دنياي مدرنيته براي بازاريابي بيشتر فرش دستباف ضروري است. هرچند که شاکله فرش استان چهارمحال و بختياري، معرف اصالت و هنري ديرينه است و همين آن را منحصر به ‌فرد و پرطرفدار مي‌کند اما براي معرفي خود به زباني تازه تر نياز دارد. همچنين اگر پرداخت وام قاليبافي با بهره اندك، آن هم به صورت متمركز به شركت‌هاي تعاوني فرش و توليدکنندگان و کارگاه هاي فعال انجام شود؛ در آن صورت بسيار مفيد فايده خواهد بود. توجه به شرط تهيه مواد اوليه مناسب و مرغوب، ارائه طرح و نقشه مناسب و مختص هر منطقه با توجه به اصالت هاي بومي و توزيع و تحويل آن به قالي بافان و توليد متناسب با نياز مصرف کنندگان از ديگر راهكارهاي حمايتي در اين امر مي تواند باشد.

انتهاي پيام1026ج /۱۰۲۰ج