آيين عاشورايي چاق چاقو روايت سوز و گداز عاشورا در شهرستان سامان است و اين رسم يکي از برترين آيين عاشورايي کشور است.
۰
تاریخ انتشارشنبه ۸ مهر ۱۳۹۶ - ۱۶:۰۱
کد مطلب : ۳۶۴۷۱
آيين عاشورايي شهرستان سامان /
روايت سوز و گداز عاشورا در رسم چاق چاقو سامان/ چاق چاقو، برترين آيين عاشورايي کشور
قدمت مراسم چاق چاقو در شهر سامان از زماني که دهستان شهر سامان ايجاد شده وجود داشته و بيش از ۲۵۰ سال قدمت دارد. مراسم چاق چاقو در شهر سامان با شماره ثبت ۶۲۲ در فهرست آثار ملي ايران ثبت شده است، مردم شهر سامان شب عاشورا هرساله از ساعت ۹ شب به تکيه ها و مساجد و حسينه ها رفته و از ساعت ۲ دو بامداد با صداي ني، سنج، طبل و خواندن نوحه ويژه و صف بندي با کوبيدن چوب يا سنگ، به هم و يا علي گفتن به عزاداري در خيابانها و کوچه ها ي شهر مي پردازند و هنگام اذان صبح با برگزاري نماز جماعت مراسم به پايان مي برند.
شب عاشورا در تمامي شهرهاي استانمان، شب خواب نيست. بخصوص جوانترها تا صبح در مساجد و حسينيه ها به سينه زني و نوحه خواني مي گذرانند. در شهر سامان ساعت ۲ نيمه شب مراسم چاق چاقو شروع مي شود...
مردان شهر دو سنگ تخت را در دست مي گيرند و آنها را با آهنگ خاصي به هم مي کوبند، قديم ترها مي گويند اين مراسم يادآور شب عاشورا در زمان امام حسين (ع) است که در آن امام حسين بيعت از ياران خود برمي دارد و از آنها مي خواهد که هر کسي که نمي خواهد بماند مي تواند برود سپس از فرزندانش مي خواهد که دو تکه سنگ را به هم بکوبند تا صداي پاي اسب کساني که کربلا را ترک مي کنند آنها را خجالت زده نکند.
و براساس روايتي ديگر امام حسين (ع) و يارانشان با کوبيدن سنگ ها به هم مانع از رسيدن صداي پاي اسبان دشمن مي شدند تا يارانشان از فراواني دشمن اطلاع نيابند و اميد خود را از دست ندهند.
فلسفه اجراي مراسم چاق چاقو
سيزدهم محرم الحرام سال ۶۱ هجري قمري عده اي از قبليه بني اسد، براي مراسم خاک سپاري شهدا به اين سرزمين آمدند آنها به گروه هاي کوچکي تقسينم شدند، چون هوا تاريک بود عده اي از زنان بني اسد اجساد مطهر شهداء را يافتند و با کوبيدن دو سنگ بر هم سيار گروه ها را با خبر ساختن تا همه احجشاد شهداء جمع آوري شدند.
امام سجاد (ع) نيز از زندان اين زياد خارج شد و در شناسايي شهداء و دفن آنها من جمله دفن بدن سيد الشهداء به اين قبيله کمک کردند.
يکي ديگر از فلسفه اين مراسم اينگونه بيان مي شود که واقعه عاشورا و دفن شهداء آن به قدري با سوز و گداز همراه بود که سنگ هاي بيابان نيز بهم خورده و صدا کردند.
ساعت دو نيمه شب جوانان سنگ و چوب در دست به سمت هيئت چاق چاقو مي روند و جمعيت آنان بيشتر و بيشتر مي شود و صداي سنگ ها سکوت شب را در هم مي شکند.
زنان و کودکان بر بام ها و جلوي درب منازل جمع مي شوند و همه شهر مملو از غمي سنگين مي شود و اشک در چشمان همه حلقه ميزند.
مردان سنگ کوبان مي روند و با آهنگي حزن آميز نوحه مخصوصي را به زبان ترکي مي خوانند:
اي خدا گين چالمسن به گجه سحر اولماسن گين چالار طوفان اولار کرب و بلادا قان اولار / اي خدا آفتاب نشه امشب سحر نشه آفتا بزنه آفتاب بشه در کربلا طوفات و غوغا ميشه
گين چالار طوفان اولار اصغر بقاز قان اولار / آفتاب ميزنه طوفان ميشه گلوي اصغر خون ميشه
اي خدا گين چالمسن گهوارسه بوش قالمسن رباب پريشان اولماسن/ اي خدا آفتاب نشه گهواره علي اصغر خالي ميشه رباب پريشان نشه
اي خدا گين چالمسن شام غريبان اولماسن اي خدا گين چالمسن زينب پريشان اولماسن / اي خدا آفتاب نشه شام غريبان نشه اي خدا آفتا نشه زينب پريشان نشه
اين نوحه از دير باز براي مسن ترها آشناست و اشک هاي آنها را سرازير مي کند.
هيئت ها چاق چاقو تا هوا تاريک است خيابان هاي شهر را طي مي کند و به مسجد جامع شهر مي رسد، حالا ديگر جمعيت بسيار زيادي جمع شده است همه با هم نماز صبح مي خوانند و مي روند تا براي زيارت عاشوراي ظهر عاشورا و حرکت هيئت هاي عزاداري حاضر شوند.
مراسم چاق چاقو در اين شهر به قدري شناخته شده است که از استان هاي اهواز، اصفهان، تهران و شهرهاي استان چهارمحال و بختياري ساعت دو شب همه به اين مراسم مي آيند و از اين مراسم را نظاره گر هستند.
همايون عليزاده يکي از مداحان سامان در گفتگو با خبرنگار سامان ما با اشاره بر اينکه بهترين مداحي و نوحه اي که زياد به آن علاقه دارم نوجه ترکي نيسان ساماني زبان حال حضرت زينب(س) در مراسم چاق چاقو است ، بيان داشت: اجراي مراسم چاق چاقو و نوحه خواني در اين مراسم حس و حال خوبي را براي من به همراه دارد.
عليزاده با بيان اينکه مراسم چاق چاقو سامان يکي از بهترين آيين هاي عاشورايي در سطح کشور است بيان داشت: ديگر استان ها و شهرهاي کشور نيز اين مراسم را دارند اما به خطر سوز گداز اين آيين و سوز و سنگيني اشعار و نوحه هاي مداحان و اجراي عزاداران سامان در کشور اين مراسم رتبه نخست را به دست آورده است .
وي بيان داشت: مردم سامان براي هر چه بهتر برگزار شدن اين مراسم تمام تلاش خود را مي کنند و ارادت خود را نسبت به امام حسين (ع) و يارانشان با اجراي هرچه بهتر اين برنامه نشان مي دهند .
عليزاده با بيان اينکه اين مراسم نه تنها در شهرستان و استان بلکه در تمامي کشور شناخته شده است و سالانه ميزبان مهمان هاي از استان هاي ديگر کشور است ، اذعان داشت: بايد براي شناخته شدن اين مراسم در سطح کشور دستگاه هاي فرهنگي بيشتر در اين زمينه فعاليت داشته باشند .
انتهاي پيام1022ج /۶۰۱س